اولین بار که یک صفحه سفید رو باز کردم تا خاطره یه سفر کوتاه با دوستام رو داخلش بنویسم، نه ابزار خاصی داشتم، نه کاغذ رنگی، نه برچسب های خارجی. فقط چند بلیت، یه عکس چاپ شده و دست خطی که از ته دل اومده بود.
اون موقع هنوز نمیدونستم کاری که دارم انجام میدم همون چیزی هست که بهش میگن اسکرپ بوک — بعدها وقتی در حال تحقیق برای مقاله اسکرپ بوک چیست بودم، فهمیدم ثبت خاطره ها با عکس و نوشته، اسم خودش رو داره و دنیای خودش رو.
همین ساده بودنش باعث شد کشف کنم: ایده اسکرپ بوک اصلا قرار نیست پیچیده باشه، قراره یه جور ثبت لحظه، روایت تجربه و بازی با رنگ و خاطره باشه. مهم نیست که اهل طراحی هستی یا نه؛ مهم اینه که دلت بخواد یه داستان رو نگه داری، با زبونی که فقط خودت بلدی.
تو این مقاله، نمیخوایم سراغ پروژه های سخت یا ابزارهای گرون بریم. فقط هدف قدم های واقعی برای ساختن اسکرپ بوکی که توش خودت رو کشف میکنی هستش. از ایده های ساده تا طرح های فانتزی، از رنگی رنگی پینترستی تا اون لحظه های عاشقانه ای که روی کاغذ ثبت میشن.
| نکته مهم | چرا مهمه؟ |
| از تم دلخواه شروع کن | اسکرپ بوک بدون تم، مثل فیلم بدون داستانه. حتی خاطره یه عصر بارونی میتونه تم باشه. |
| ساده یا فانتزی؟ هر دو جواب میده | توی اسکرپ بوک، سبک تو مهمه، نه استاندارد بازار. |
| هنر رو بیار وسط | حتی یه نقاشی بچگونه یا یه دایره کج و کوله، میتونه صفحه رو زنده کنه. |
| از ابزار نترس | با یک پانچ ساده و چسب رنگی هم میشه معجزه کرد. مهم خلاقیته. |
| الهام بگیر اما تقلید نکن | ایده های پینترست خوبن، اما فقط جرقه ان. صفحه تو باید امضای خودتو داشته باشه. |
انتخاب تم: اولین قدم برای ساختن یک روایت شخصی
همه چیز از یک سوال شروع میشه:
می‌خوای کدوم بخش از زندگی رو نگه داری؟
تم، فقط موضوع نیست. یه جور نقشه است برای خاطره سازی. وقتی تم رو انتخاب میکنی، داری تصمیم میگیری به کدوم لحظه ها فرصت دوباره دیدن بدی. تو این بخش، چند تم محبوب رو مرور میکنم، با قصه هایی که شاید خیلی شبیه زندگی خودت باشن.
هر تم میتونه روایت خودش رو داشته باشه؛ گاهی هم تبدیل میشه به یک پروژه خانوادگی که هر کسی چیزی بهش اضافه میکنه. همون طور که Psychology Today پیشنهاد میکنه:
Keep a big scrapbook handy so anyone can add anything at any time. If a couple of members of the family are enthused about some sport or hobby, the journal can also be used for related clippings, jokes, comments, or drawings
یک اسکرپ بوک بزرگ در دسترس نگه دارید تا هر کسی بتواند در هر زمانی چیزی به آن اضافه کند… حتی نظرات، نقاشی یا جوک!
- روزهای مدرسه یا دانشگاه
اون لحظه که نمره هاتو گرفتی، صدای خنده پشت نیمکت، بوی دفتر و دفترچه تازه. اینا فقط خاطره نیستن. کافیه یه عکس گروهی، یه نوشته از دوستی قدیمی یا یه تکه از برگه امتحان رو بچسبونی تا برگردی به اون فضا.
- رشد فرزند یا خواهرزاده ات
لحظه هایی هستن که انگار چشم بهم بزنی از دست میرن. اولین دندون، اولین نقاشی، اولین “مامان دوستت دارم”. تم کودک یعنی ثبت چیزهایی که فردا فراموش میتونست بشن، ولی اسکرپ بوک نذاشت!
- سفرهای کوتاه یا ماجراجویی های بلند
سفر فقط رسیدن به مقصد نیست. گم شدن تو یه کوچه، چایی کنار جاده، موسیقی ای که تو مسیر گوش دادی. هم ه‌شون تو یه صفحه اسکرپ بوک جا میشن با یه بلیت، یه برگ خشک، یه تیکه نقشه و دست خط خودت.
- فارغ التحصیلی یا تغییرات مهم زندگی
اون روزی که لباس فارغ التحصیلی پوشیدی یا شغلتو عوض کردی. حتی یه تصمیم درونی. اینا فقط لحظه های بزرگ نیستن، نقطه عطفن. تم‌هایی که نشون میدن کجا بودی و حالا کجایی.
- تولد نوزاد، نامزدی، سالگرد، یا یه جشن کوچک دونفره
وقتی همه چیز رنگی میشه، کارت دعوت، روبان هدیه، یا حتی یه تکه کیک مونده. اینا مواد خام بهترین تم های عاشقانه و فانتزی هستن.
- حیوان خانگی ات
اون نگاه ها، بازی ها، خراب کاری ها. اسکرپ بوک برای حیوون خونه مثل نوشتن یه نامه تصویری به دوستی که همیشه کنارت بوده هست.
- کتابی که دوست داشتی، یا راه انداختن یه بیزنس کوچک
حتی اگر فقط یه صفحه برای الهام گرفتن از کتابی که خوندی یا یادآوری اولین فروش آنلاین ات بسازی، تم خاص خودتو خلق کردی.
انتخاب تم، یعنی ایجاد یک “جهان شخصی” در هر صفحه
این همون چیزیه که اسکرپ بوک رو از یه آلبوم عکس معمولی جدا میکنه.
تزیین شده یا ساده؟ هر سبک، دنیای خودش را دارد
وقتی برای اولین بار وارد دنیای اسکرپ بوک میشی، شاید با خودت فکر کنی که باید همه چیز حرفه ای و پر از جزئیات باشه…
ولی واقعیت اینه که هیچ سبکی “درست تر” از دیگری نیست. توی اسکرپ بوک، هر انتخابی یه جور بیان شخصیه. گاهی یه برگه ساده بیشتر از صد تا برچسب حرف برای گفتن داره.
اسکرپ بوک ساده: جادوی بی پیرایه
یادمه یه بار فقط یه جمله نوشتم، یه عکس چسبوندم، و کنارش یه بلیت مترو گذاشتم. همون ساده ترین صفحه، هنوز که نگاهش میکنم، حس همون روز رو زنده میکنه.
ساده سازی کارها یعنی:
- کمتر شلوغش کردن
- انتخاب دقیق تر خاطره ها
- تمرکز روی روایت، نه فقط دکور
برای کسایی که تازه شروع میکنن یا دنبال آرامش درونی هستن، این سبک بهترین نقطه شروعه.
اسکرپ بوک تزیین شده: بازی با رنگ و جزئیات
یه بار دیگه، برای تولد یکی از دوستام یه صفحه ساختم با برچسب های کیوت، تکه‌های کادو، روبان های پارچه ای و یه پاپیون کج. شد ترکیبی از هر چیزی که رنگ داشت، ولی با یه نظم خاص.
تزیین زیاد وقتی جواب میده که:
- تم صفحه شاد یا عاشقانه است
- دلت می خواد بافت، رنگ و لایه ایجاد کنی
- وقت و حوصله داری تا هر جز رو با دقت بچینی
نکته طلایی این بخش:
بین تزیین شده و ساده، باید ببینی “روایتت” چی می طلبه.
اگه داستانت خودش پر از جزئیاته، شاید سادگی بهتر بتونه حرف بزنه. اگه خاطره ات کوتاهه، شاید یه دکور فانتزی کمک کنه صفحه جون بگیره.
ایده‌های خلاقانه برای طرح بندی اسکرپ بوک
اولین بار که تصمیم گرفتم یه صفحه برای سفر شمال درست کنم، فقط یه مشت عکس و بلیت داشتم. اما یه سوال ذهنم رو درگیر کرده بود:
چجوری می‌تونم یه خاطره رو طوری روی کاغذ بچینم که حس اون لحظه ها زنده بمونه؟
همون موقع بود که فهمیدم طرح بندی، فقط چسبوندن چیزها کنار هم نیست. مثل صحنه آرایی توی تئاتره. باید چشم بیننده رو هدایت کنه، حس بده، روایت کنه.
- یه بار با پانچ، لبه‌ی یکی از کاغذها رو به شکل تب برگه ای درآوردم (مثل اون زبونه هایی که از دفترچه های آرشیوی بیرون میزنن). بعد، یه عکس کوچیک رو پشت اون تب پنهان کردم. انگار صفحه یه راز کوچولو داشت. وقتی اون تب رو میزدی کنار، عکس پیدا میشد.
- توی یه صفحه دیگه، از برچسب های تمبر قدیمی استفاده کردم. حس نوستالژیکی داشتن، انگار داری نامه ای از گذشته باز میکنی. همون جا یه بخش رو شبیه گارلند ساختم — گارلند یعنی ریسمونی که چند تا عکس کوچولو ازش آویزون شده (مثل بند رخت عروسکی!). با یه نخ کتان ساده، چند تا عکس مربع شکل رو گیره زدم و دو سر نخ رو به صفحه چسبوندم. اون قسمت مثل یه پنجره شد که یه عالمه خاطره ازش آویزون بود.
- یه روز برای تولد دوستم، تصمیم گرفتم همه چیز زرد باشه. اون همیشه میگفت: “زرد حال منو خوب میکنه.” پس از چسب واشی زرد راه راه استفاده کردم، وسط صفحه یه دایره رنگی کشیدم و روی اون، تکه هایی از کاغذ موزاییکی چیدم. بعد یه نوشته دست نویس گذاشتم که فقط من و اون معنی شو میفهمیدیم. اون صفحه هنوز هم مثل یه آفتاب کوچیکه برای ما.
- یه صفحه سفر هم دارم که با تکه ای از نقشه شهر استانبول شروع شد. اما این نقشه روی پارچه چاپ شده بود، نه کاغذ. یه تکه کوچیکش رو بریدم، وسط صفحه چسبوندم، عکس هامو روی محل هایی که رفتیم ( مثل جزایر بیوک آدا، مرکز خرید ایستینیه و اولیویوم، برج گالاتا و …) قرار دادم، و با خودکار نقره ای، اسم خیابون هایی که قدم زدیم رو نوشتم. اون صفحه شد شبیه نقشه یک خاطره.
- گاهی هم ساختار صفحه میتونه تعاملی باشه. مثلاً یه پاکت نامه دست ساز چسبوندم که توش یه یادداشت خیلی خصوصی بود. یا از استنسیل استفاده کردم (- stencil – یه شابلون پلاستیکی هست برای طراحی یا نوشتن) تا الگوهایی خاص روی حاشیه صفحه بیارم. این چیزها باعث میشن مخاطب فقط نگاه نکنه — درگیر بشه.
به نقل از adobe داریم که:
Start with the stories only you can tell. From journal entries to pop-up surprises, these scrapbook page ideas are simple to try and full of creative potential
با داستان هایی شروع کنید که فقط شما میتوانید آنها را بگویید. از یادداشت های روزانه تا سورپرایزهای یهویی، این ایده های صفحه اسکرپ بوک ساده برای امتحان کردن و پر از پتانسیل خلاقانه هستند
طرح بندی فقط برای زیبایی نیست. اون باید احساس رو منتقل کنه، یه روایت بسازه. وقتی مخاطب صفحه رو ورق میزنه، باید چیزی رو “حس” کنه — نه فقط ببینه.
ایده های خلاقانه کادربندی در اسکرپ بوک
تو خیلی از صفحه هایی که ساختم، اول از همه به این فکر کردم که کجا باید تمرکز مخاطب باشه؟
کادربندی یعنی راهنمایی نگاه بیننده. یعنی انتخاب اینکه خاطره کجا تموم بشه و خیال از کجا شروع بشه.
یه بار برای صفحه ای که درباره عصری پاییزی در پارک بود، یه کادر ساده با خودکار قهوه ای دور عکس کشیدم. ولی خط رو عمداً صاف نکشیدم — یه کم لرزش دستم رو نگه داشتم. نتیجه؟ قاب یه حس دست ساز و طبیعی داشت، درست مثل اون روز بارونی.
برای یک خاطره عاشقانه، از گل‌های خشک شده استفاده کردم و اون ها رو دور عکس چیدم، نه خیلی مرتب، بیشتر شبیه یه حلقه احساسی. انگار عکس وسطش رو طبیعت بغل کرده بود.
گاهی از کاغذهای الگو‌دار به عنوان قاب استفاده میکنم. مثلاً یه کاغذ با طرح شورون (دارای خطوط زیگزاگی V شکل) رو بریدم و پشت عکس چسبوندم. فقط یه سانتی متر ازش معلوم بود، ولی همون مقدار کم، کافیه تا یه عکس معمولی تبدیل بشه به نقطه تمرکز صفحه.
یه بار هم عکسی رو گذاشتم توی یه پاکت شفاف (مثل پاکت کارت پستال)، و روی پاکت با فونت دست نویس یه جمله نوشتم. عکس داخل قاب بود، ولی حس کنجکاوی هم داشت. چون خواننده باید دست دراز کنه و عکس رو بیرون بکشه تا کامل ببینه.
بعضی وقت ها از چسب واشی فقط برای قاب سازی استفاده میکنم — یه تکه رنگی دور هر عکس، یا حتی دور نوشته‌ها. یه جور قاب سیال، که نظم نمی‌ده، ولی فضا میسازه.
ایده‌های ژورنال نویسی در اسکرپ بوک
گاهی یه عکس کافیه تا خاطره رو زنده کنه، اما وقتی کنارش یه جمله باشه، یه چیز دیگه میشه. مثل صدای راوی توی یه فیلم. نوشتن توی اسکرپ بوک فقط درباره توصیف نیست؛ بیشتر وقت‌ها یه اعتراف صادقانه به خودته.
مثلا صفحه ای داشتم برای سفر به شیراز. یه گوشه نوشتم:
این عکس مال لحظه ای هست که سکوت حافظیه، از سکوت خودم بیشتر بود.
همین جمله، شد در ورود به کل حس اون سفر…
برای شروع نوشتن، لازم نیست داستان تعریف کنی. یه حس، یه جمله نصفه، یه دیالوگ که تو ذهنت مونده. گاهی فقط تاریخ هم میتونه کافی باشه. یا نوشتن یه کلمه بزرگ: “دلتنگی.”
میتونی فرم‌های مختلف رو هم امتحان کنی:
- نامه به آینده
- دیالوگ درونی
- چند کلمه تکرارشونده
یا حتی یه متن تایپی که از موبایل پرینت میگیری و میچسبونی.
لازم نیست نویسنده باشی تا بتونی چیزی بنویسی. فقط کافیه یه حس رو ثبت کنی، طوری که بعدها با خوندنش، همون لحظه دوباره زنده شه.
مثلاً یه جمله‌ی ساده مثل:
اینجا، بوی چای و صدای خنده هنوز تو ذهنمه.
این جور جمله‌ها خیلی شبیه چیزهایی هستن که توی ایده دفتر خاطرات هم دیده میشن — کوتاه، صادق و موندگار.
گاهی میتونی سوال محور بنویسی:
– اون روز دقیقاً چه حسی داشتم؟
– چه چیزی باعث شد این لحظه برام مهم باشه؟
– اگه بخوام این خاطره رو به یکی دیگه هدیه بدم، چی براش مینویسم؟
از فونت خاص استفاده کن، با دست بنویس؛ یا حتی از دستگاه تایپ قدیمی یا پرینت گرفته شده. نوشته باید عین «خودت» باشه — همون طور که حرف میزنی…
نوشتن تو اسکرپ‌بوک، مثل نوشتن برای بقیه نیست — برای خودته؛ و چون برای خودته، هر جمله ای درسته.
سوالات پرتکرار کاربران
وقتی فقط یه عکس دارم، چطور یه صفحه کامل بسازم؟
اون یه عکس رو بذار وسط. دورش چی حس کردی؟ یه جمله بنویس. یه رنگی انتخاب کن که حال و هوای اون لحظه باشه. حتی با یه برگ، یه برچسب ساده یا تاریخ، صفحه کامل میشه. مثلا: فرض کن فقط یه عکس داری از یه بعدازظهر خوب. بقیه چیزا یادت نیست. اون‌وقت چی؟
همون یه عکس کافیه. بذارش وسط صفحه. حالا یه جمله بنویس که حس اون لحظه رو توصیف کنه. لازم نیست داستان باشه، فقط یه حس. یه رنگ بچسبون کنارش. باور کن کامل میشه.
وقتی حس نوشتن ندارم، صفحه خالی بمونه؟
نه لزوما. میتونی فقط تصویرها رو بچینی، از رنگ و چسب کمک بگیری یا یه نقل قول از کسی که دوستش داری بذاری. اسکرپ بوک همیشه لازم نیست پر از متن باشه. ساکت بودن هم خودش یه جور حرف زدنه. شاید فقط یه نقل‌قول بذاری. یا حتی یه کلمه‌ی تکراری مثل «دلتنگی… دلتنگی… دلتنگی…» خودش میتونه قوی‌تر از هر پاراگراف باشه.
اگر خاطره من ناراحت کننده است، باز هم بنویسمش؟
اگه اون خاطره بخشی از زندگیته، چرا نه؟ گاهی ثبت لحظه های سخت کمک میکنه باهاشون آشتی کنی. شاید همون صفحه بعداً بشه قوی ترین کارت. میتونی یه پاکت کوچیک بسازی و اون خاطره رو بذاری توش، نه جلوی چشم، ولی جا گذاشته شده.
وقتی یه موضوع خیلی کلی دارم (مثلاً فصل پاییز)، از کجا شروع کنم؟
به جای موضوع، یه حس رو انتخاب کن. مثلا پاییز امسال چی با سال های قبل فرق داشت؟ بعد یکی دو خاطره کوچیک پیدا کن که اون حس رو زنده کنن.
اگه چیزی که میسازم شبیه کارهای پینترست نشه، اشتباه کردم؟
نه، اتفاقاً اگه خیلی شبیه پینترست بشه، شاید یه چیزی رو از دست داده باشی: خودت رو. قرار نیست رقابت کنی، قرار نیست ویترین باشه. فقط قراره صادقه باشه. مثلا من اصلاً خوش خط نیستم. ارزش داره خودم بنویسم؟
قطعاً. اتفاقاً دست خط نشونه خودته. اگه خیلی اذیتت میکنه، روی کاغذ جدا بنویس و بعد ببُر و بچسبون. ولی نذار خطای بی‌نقص بودن جلوی حرف دل رو بگیره.
نتیجه گیری: حالا نوبت تو هست که شروع کنی
اگه تا اینجا اومدی، یعنی یه چیزی ته دلت هست که میخواد ثبت بشه. یه خاطره، یه آدم، یه لحظه. مهم نیست که ابزار حرفه ای نداری، یا هنوز نمیدونی صفحه ات باید چه شکلی باشه.
اسکرپ بوک، مسابقه نیست. قرار نیست شبیه کارهای پینترست بشه یا حتما بقیه ازش تعریف کنن. اسکرپ بوک یعنی یه گفت و گو با خودت — روی کاغذ، با عکس، با کلمات، با سکوت.
پس اینو بدون:
تو همین حالا آماده ای. فقط کافیه اولین چسب رو بزنی، اولین کلمه رو بنویسی.
و اگه یه روزی وسط کار شک کردی، برگرد همین جا — این مقاله ناچو همیشه پشتته.
